Pierwsze na Politechnice Krakowskiej "glebarium" stworzyli na kampusie przy ul. Warszawskiej studenci uczelni z Koła Naukowego Landscapes Wydziału Architektury PK. W pracy pomagali im maturzyści z Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Stanisława Szumca w Bielsku-Białej. W centrum Krakowa powstał ekologiczny dom dla niezliczonej masy mikroorganizmów, które pracują – niczym inżynierowie – na poprawę miejskiego ekosystemu. – Glebarium to miejsce specjalnie przeznaczone do dekompozycji biomasy, kompostowania, tworzenia cennej materii organicznej. Zwykle procesy te postrzega się jako mało atrakcyjne, brudne i wyrzuca z przestrzeni publicznej. A przecież są niezbędne w tworzeniu gleby i domykaniu cykli w przyrodzie. Nie możemy zapominać, że gleba odgrywa kluczową rolę w procesach przyrodniczych – mówi dr inż. arch. krajobrazu Kasper Jakubowski, specjalista w dziedzinie projektowania ekologicznych przestrzeni zieleni, znawca i popularyzator tematu „czwartej przyrody”, który poprowadził na PK warsztaty z tworzenia glebarium.
Nazwa „glebarium” nawiązuje twórczo do instalacji artystyczno-ekologicznej pracowni Centrala na wystawie Atropocen (2022), która zainicjowała dyskusję na temat roli „brudnych” procesów w architekturze. Do stworzenia takiej ekologicznej przestrzeni zieleni jak politechniczne „glebarium” niewiele potrzeba. Studenci Politechniki wykorzystali wiklinowy płotek, którym wyznaczyli ramę glebarium na trawiastym kawałku kampusu. Do środka wrzucili kartony, resztki roślinne, jesienne liście, chrust, trawę, żołędzie i orzechy, wióry, trochę drewnianych kłód, w których będą też domki dla owadów. Powstało glebarium, które jest nie tylko estetycznym elementem krajobrazu, ale przede wszystkim sposobem na poprawę ekosystemu miasta. Kampus PK położony jest przecież w samym jego centrum. Podczas warsztatów z tworzenia glebarium przypomniano, że procesy gnicia, obumierania, dekompozycji, próchnienia są nieodłączną częścią natury i metabolizmu miasta i jako takie zasługują na naszą uwagę, a nawet na swoje odpowiednie miejsce w przestrzeni publicznej. Wykorzystywanie na miejscu biomasy – jesiennych liści, próchniejących kłód, pokosu traw przynosi środowisku wiele korzyści: tworzy życiodajną glebę, ogranicza emisje związane z transportem bioodpadów i koniecznością ich gromadzenia oraz utylizacji gdzieś daleko poza miastem, poprawia obieg azotu i węgla w przyrodzie, zatrzymuje wodę, jest miejscem życia dla ogromnej liczby mikroorganizmów glebowych. Jak przypomniano podczas warsztatów, w jednej garści gleby jest tyle mikroorganizmów ile żyje ludzi na Ziemi, a w jednym metrze kwadratowym może żyć nawet od 10 do 100 dżdżownic. Te niepozorne żyjątka są prawdziwymi inżynierami ekosystemów, odpowiadając za 6,5 proc. światowej produkcji zbóż czy 2,3 proc. produkcji roślin strączkowych. Odpowiadają też za przewietrzanie i nawożenie ziemi, wspierają rozkład materii organicznej i przyczyniają się do wzbogacenia ziemi w składniki odżywcze.
 |
 |
 |
 |
"Glebarium" na PK będzie służyć do prowadzenia zajęć edukacyjnych dla studentów, ma też poprawiać świadomość ekologiczną całej społeczności uczelni. Zwraca uwagę na to, jak kluczową rolę odgrywa gleba w procesach zachodzących w przyrodzie, w tym w obiegu składników odżywczych i jak my sami możemy pomóc glebom także w mieście – przez ich ściółkowanie, utrzymywanie trwałej okrywy roślinnej, ograniczenie koszenia traw i grabienia opadających jesienią liści albo kompostowanie na miejscu. Kompostowniki stają się powoli elementem obowiązkowym miejskich parków, miasta tworzą własne kompostownie. "Glebarium" ma Politechnice Krakowskiej także wytworzy „czarne złoto ogrodników” czyli wartościowy kompost, który można będzie wykorzystać do dbania o zieleń na kampusie głównym uczelni.
Glebarium na PK powstało w ramach warsztatów towarzyszących XXX Międzynarodowej Konferencji Naukowej z cyklu Sztuki Ogrodowej i Dendrologii Historycznej pt. „Cele zrównoważonego rozwoju a zarządzanie krajobrazem kulturowym i jego elementami”. W jego stworzeniu pomagali też uczniowie V klasy o profilu „Technik Architektury Krajobrazu” z Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Stanisława Szumca w Bielsku-Białej, którzy specjalnie na warsztaty przyjechali do Krakowa pod opieką swojej nauczycielki Barbary Buczek-Sztefko.
W październiku studenci z Koła Naukowego Landscapes Politechniki Krakowskiej wraz z opiekunami z Katedry Architektury Krajobrazu Wydziału Architektury organizują także inne zielone akcje, wspierające środowisko naturalne w najbliższym otoczeniu Politechniki Krakowskiej. 16 października posadzili pierwsze 500 z 1000 wiosennych kwiatów cebulowych na kampusie głównym uczelni. 30 października odbędzie się druga część sadzenia kwiatów – na kampusie głównym Politechniki zostanie posadzonych kolejne 500 cebulek kwiatowych, które wiosną stworzą barwne dywany na dziedzińcu kampusu PK. To druga edycja akcji „Posadź z nami wiosnę tej jesieni”, pierwsza odbyła się przed rokiem. W tym samy dniu o g. 14 studenci posadzą także drugą łąkę kwietną na PK, tym razem w pobliżu Działowni (pierwsza powstała przy budynku Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki).
Zielone akcje SKN Landscapes organizowane są w ramach projektu „EKO-Kampus Politechniki Krakowskiej – łąka kwietna, łąka z roślin cebulowych oraz glebarium” i grantu pozyskanego z Funduszu i Naturalnej Energii, którego organizatorem jest Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM SA.
Bogata galeria zdjęć z tworzenia glebarium dostępna tutaj
(mas)
Fot. Jan Zych